Czym jest flossing?
Metoda mobilizacji stawu skokowego za pomocą flossingu, jest według dr Kelly Starett’a jedną z najskuteczniejszych metod mających na celu przywrócenie poprawnego ślizgu powierzchni stawowych dla ścięgna Achillesa, stawów skokowych oraz śródstopia.33
Mechanizm wykonywania terapii polega na ścisłym owinięciu części ciała miękką, gumową taśmą, w pobliżu lub bezpośrednio wokół leczonego stawu. Aplikacja powinna ściśle obejmować obszar terapii. Kompresja utrzymywana jest w 3-4 seriach przez ponad 60 sekund, podczas gdy pacjent wykonuje ćwiczenie zadane przez terapeutę. Zabieg flossingu ma za zadanie wspierać terapię manualną poprzez obniżenie progu bólowego pacjenta. Po zakończeniu serii aplikacji pacjent powinien osiągnąć większy bezbólowy zakres ruchu w obrębie stawu poddawanego terapii.
Skuteczność terapii wynika ze wzrostu ciśnienia w tkankach podczas ucisku flossbandem, co skutkuje zmniejszeniem czy też całkowitym zatrzymaniem krążenia kapilarnego. Podczas zatrzymania krążenia dochodzi do spadku wydzielania protein powodujących powstawanie obrzęku. Plusem takiej terapii jest również fakt, że tkanki nie objęte bezpośrednio uciskiem, a znajdujące się w pobliżu taśmy, również poddawane są rozciąganiu poprzez napływ płynów z sąsiadujących tkanek. Usuwanie nadmiaru limfy z miejsca kontuzjowanego po zdjęciu taśmy działa dzięki zwiększeniu powierzchni dostępnej dla naczyń limfatycznych spowodowanym otwarciem oraz rozszerzenie się kapilarów limfatycznych. Dodatkowo w wyniku kompresji, która stymuluje mechanizm wyrzutowy w tkankach objętych terapią, zostają z nich usunięte substancje wpływające na tworzenie się zapaleń m.in. prostagladyna, co z kolei może skutkować znaczącą redukcją objawów bólowych.
Dowody naukowe na skuteczność flossingu:
Badania na temat skuteczności flossbandu nie są jak na razie tematem zbyt wielu rozważań naukowych. Jedne z pierwszych badań przeprowadzili Driller i Overmayer, którzy zajęli się sprawdzeniem wpływu terapii flossbandem obejmującego staw skokowo-goleniowy na zakres ROM oraz prędkość wyskoku oraz wysokość wyskoku CMJ (wyskok obunóż z zamachem ramion). Przebadano 52 średnio aktywne osoby. Jeden staw skokowo-goleniowy u każdej osoby poddano aplikacji taśmą uciskową, a staw w drugiej kończynie pełnił zadanie grupy kontrolnej. Kończynę kontrolną oraz badaną poddano przed i po aplikacji terapii testowi WBLT, testowi maksymalnego zgięcia grzbietowego oraz maksymalnego wyprostu w stawie skokowym górnym. Wyniki osiągnięte przez osoby badane dowodzą, że kończyna poddana aplikacji taśmą uzyskała lepszy ROM oraz lepsze wyniki w wyskoku CMJ jednonóż niż kończyna stanowiąca grupę kontrolną oraz dodatkowo uzyskała lepsze wyniki niż przed zastosowaniem taśmy. Badacze sugerują również, że taśmy zastosowane podczas rozgrzewki mogą zmniejszyć ryzyko powstawania urazu oraz wspomóc zwiększenie osiągnięć sportowych.3 Wyniki powyższych badań napawają optymizmem, lecz nie został zbadany czas trwania zwiększonych możliwości kończyny dolnej poddanej uciskowi przez taśmę elastyczną.
W kolejnymi badaniu Driller i wsp., ponownie zajęli się wpływem ucisku ischemicznego gumową taśmą na wyskok CMJ obunóż, 15 metrowy sprint i test WBLT. Przebadali 69 sportowców. Badanych podzielono na dwie grupy, kontrolną z 34 osobami i grupę osób poddanych terapii, w której znajdowało się 35 osób. Badany był wpływ ucisku stawu skokowego górnego i dolnego przez taśmę tym razem do 45 minut po aplikacji. Po dokonaniu analizy zauważono, że wystąpiły znaczące poprawienie wyników na korzyść grupy osób poddanych terapii w porównaniu z grupą kontrolną w teście WBLT. Wyniki te były bardzo mocno związane z czasem od momentu zastosowania, im później przeprowadzono test od aplikacji tym mniejszy był efekt. Niewielkie, ale istotne zmiany zaobserwowano dla grupy poddanej aplikacji w porównaniu do grupy kontrolnej dla siły wyskoku CMJ i czasu w 15 metrowym sprincie. Badacze stwierdzili, że aplikacja elastyczną taśma są skuteczne do 45 minut od momentu zastosowania.4 Powyższe badania potwierdzają zatem znaczący wpływ terapii uciskowej na zakres ruchomości w stawie skokowo-goleniowym minimum przez 45 minut. Nie potwierdzają jednak czy powtarzalność wykonywania aplikacji przez dłuższy okres czasu może spowodować utrzymanie się zwiększonego ROM w stawie skokowym górnym lub też czy może wpłynąć na przywrócenie ograniczonego zakresu ROM po urazie w obrębie stopy.
Borda i Selhrost opisali przypadek leczenia chronicznej tendinopatii Achillesa u dorastającego sportowca za pomocą flossingu oraz masażu piłką do lacross. Pacjentką była 14-letnia kobieta, u której zdiagnozowano przewlekłą tendinopatię Achillesa. Występowały u niej ból 8/10 w skali VAS lewej tylnej części stawu skokowego podczas aktywności oraz uzyskała wynik 66/80 w skali funkcjonalnej Lower Extremity. Po sześciu tygodniach terapii połączonej z terapią kompresyjną oraz masażem kulkowym ból spadł do 0/10 w skali VAS podczas sportu i uzyskała wynik 79/80 w skali funkcjonalnej Lower Extremity. Wyniki pacjenta znacznie się poprawiły po tym, jak do terapii dołączono terapię flossbandem i masaż piłką do lacrossu. Te wyniki sugerują, że interwencja taśmą do flossbandu może być użytecznym dodatkiem do leczenia tendinopatii Achillesa.2
Istnieją badania wykonane przez Bohlen i wsp., które również obejmowały wpływ terapii za flossband na ROM oraz na przepływ krwi tętniczej przez obszar poddany aplikacji. Zbadano 5 osób, którzy przez 14 dni wykonywali ćwiczenia oporowe oraz zwiększające zakres ruchu połączone z kompresją za pomocą taśmy owiniętej na jednej kończynie, a przeciwna kończyna stanowiła grupę kontrolną. Po zakończonych badaniach i analizie wyników wywnioskowano, że brak niekorzystnych lub korzystnych efektów stosowania flossbandu na funkcje naczyniowe w kończynie badanej. Pozytywnym efektem był wzrost zakresu ruchu średnio o 22% w porównaniu do stanu przed terapią. Jednak dodano, że należy dokładniej zbadać konsekwencje bardziej rygorystycznych protokołów o dłuższym czasie trwania dla zdrowia naczyniowego.1 Powyższe badania potwierdzają na niewielkiej liczbie badanych bezpieczeństwo stosowania terapii niedokrwiennej za pomocą kompresji elastyczną taśmą i ukazują, że zakres ruchu w stawie skokowo-goleniowym za pomocą terapii ulega znacznej poprawie. Wszyscy wyżej wymienieni naukowcy podjęli się próby udowodnienia korzystnego wpływy terapii kompresyjnej na zwiększenie zakresu ruchu, w większości były to udane próby.
Zastrzeżenia co do skuteczności terapii
Nie wszystkie dostępne badania potwierdzają skuteczność terapii ischemiczną. Gorny i Stoggl postanowili sprawdzić wpływ kompresyjnej terapii taśmą na prędkość regeneracji mięśni po wysiłku wytrzymałościowym oraz zmniejszenie po wysiłkowego bólu mięśni. W badaniach uczestniczyły 42 osoby uprawiające sport rekreacyjne. Uczestnicy badania mieli za zadanie wykonywać jak najwięcej powtórzeń zgięcia i wyprosty kończyn dolnych z 65% ciężarem wcześniej zbadanego 1RM na suwnicy. Wszyscy uczestnicy wykonywali program 4 krotnie do maksymalnego wyczerpania. Pomiędzy 2 serią, a 3 serią osoby zakwalifikowane do grupy osób badanych przeszły 3 krotną aplikację uciskową taśmą elastyczną, każda aplikacja była utrzymana na kończynie przez 2 minuty. Każdy uczestnik wypełnił numeryczną skalę ocen (NRS) i “Skalę mięśni Likerta” 12 h, 24 h, 36 h, 48 h, 60 h i 72 h po ostatniej serii. Po analizie wyników badacze doszli do wniosku, że terapia ischemiczna elastyczną taśmą nie wpływa na przyśpieszenie regeneracji mięśni po interwałowym treningu wytrzymałościowym oraz nie powoduje znaczącego zmniejszenia po wysiłkowego bólu mięśni do 36 godzin po wysiłku, jednak powyżej 36 h odnotowano istotne zmniejszenie się po wysiłkowego bólu w skali NRS.5
Powyższe badania negują działanie przyśpieszające regenerację taśmy do flossingu, lecz zastosowane w nich narzędzia do oceny efektów badań są w pełni subiektywne i zależą od odczuć badanego. Nie można zatem odrzucić tezy o przyśpieszeniu regeneracji mięśni po zastosowaniu terapii ischemicznej, dopóki badacze nie zastosują obiektywnych metod sprawdzających postępy regeneracji mięśni, takich jak obecność fizjologicznych czynników powodujących zmęczenie w krwi lub w mięśniu, bądź biomechanicznych parametrów ukazanych np. w badaniu wyskoku dosiężnego czy mocy maksymalnej osiąganej przez mięsień.
Wpływ taśmy do flossingu na zwiększenie zakresu ruchów w stawie skokowo-goleniowym na podstawie analizowanych badań wydaje się znaczący, lecz istnieją również analizy, które negują tą koncepcję w innych obszarach ciała. Między innymi Plocker i wsp. przeprowadzili badania wpływu owijania elastyczną taśmą struktur wokół stawu ramiennego na ROM. 17 osób uczestniczyło w dwóch sesjach terapeutycznych, na jednej wykonywano ćwiczenia z aplikacją wokół ramienia flossbandu, a w drugiej te same ćwiczenia bez stosowania taśmy. Po zakończeniu badań, dane wskazały, że ROM badanych nie uległy znacznej poprawie po zastosowaniu terapii kompresyjnej. Jednak sami autorzy badania zauważają, że zalecana aplikacja przez producenta mogła mieć istotny wpływ na zaniżenie wyników.7
Również Hodeaux podjęła się próby sprawdzenia skuteczności flossingu. Tym razem badany był wpływ terapii kompresyjnej na ROM w stawie łokciowym u 12 tenisistów. Badania wykonano dwuetapowo. Każdy uczestnik przed terapią miał zbadany ROM w stawie łokciowym. Podczas pierwszej wizyty 6 osób było poddanych interwencji za pomocą flossbandu, a druga część badanych stanowiła grupę kontrolną. Podczas drugiego badania zastosowano inną terapię u osób, które w pierwszym badaniu były grupą kontrolną. Analiza wyników wykazała brak istotnego wpływu terapii elastyczną kompresyjną taśmą na zakres ROM w stawie łokciowym w porównaniu do innych technik.6
Podsumowanie:
Terapia flossbandem polega na bardzo ścisłym owijaniu stawu poddanego terapii elastyczną taśma, która ma na celu zwiększenie bezbolesnego zakresu ruchu dzięki działaniu na ciśnienie wewnątrz tkankowe wokół stawu.
Istnieją spore dowody naukowe potwierdzające pozytywne działanie terapii flossbandem na ROM w obrębie stawu skokowo-goleniowego oraz potwierdzające bezpieczeństwo stosowania tego sposobu terapii. Dodatkowo wywnioskowano, że zastosowanie terapii podnosi osiągnięcia sportowe oraz obniża ryzyko kontuzji w sportach, które bazują na skoczności i szybkim biegu. Działanie flossbandu na inne stawy nie jest udowodnione naukowo, a działanie przyśpieszające subiektywne odczucie regeneracji mięśni zostało obalone.
- Bohlen J, Arsenault M, Deane B i wsp.: Effects of Applying Floss Bands on Regional Blood Flow, International Journal of Exercise Science: Conference Proceedings: Vol. 9 : Iss. 2 , Article 7;
- Borda J, Selhorst M: The use of compression tack and flossing along with lacrosse ball massage to treat chronic Achilles tendinopathy in an adolescent athlete: a case report, J Man Manip Ther. 2017 Feb;25(1):57-61;
- Driller M, Mackay K, Mills B, Tavares F: Tissue flossing on ankle range of motion, jump and sprint performance: A follow-up study. Phys Ther Sport. 2017 Nov;28:29-33;
- Driller M.W, Overmayer R.G: The effects of tissue flossing on ankle range of motion and jump performance. Phys Ther Sport. 2017 May;25:20-24;
- Gorny V, Stöggl T: Tissue flossing as a recovery tool for the lower extremity after strength endurance intervals, Sportverletz Sportschaden. 2018 Mar;32(1):55-60;
- Hodeaux K: The Effect of Floss Bands on Elbow Range of Motion in Tennis Players, ProQuest Dissertations Publishing, 2017. 10279784.
- Plocker D, Wahlquist B, Dittrich B: Effects of tissue flossing on upper extremity range of motion and power, International Journal of Exercise Science: Conference Proceedings: Vol. 12 : Iss. 1 , Article 37:
